Tìm hiểu quan điểm của Đảng về các nhiệm vụ trọng tâm trong Văn kiện Đại hội XIII và định hướng liên hệ giảng dạy Triết học Mác - Lênin

  • 02-01-2022
  • /
  • Khoa CNTT
  • 1560
  • CHIA SẺ CHUNG

Chia sẻ bài viết của ThS. Dương Bá Tiến - Khoa lý luận cơ sở, Trường chính trị Tỉnh Thanh Hóa 

Tìm hiểu quan điểm của Đảng về các nhiệm vụ trọng tâm trong Văn kiện Đại hội XIII và định hướng liên hệ giảng dạy Triết học Mác - Lênin

Tìm hiểu quan điểm của Đảng về các nhiệm vụ trọng tâm trong Văn kiện Đại hội XIII và định hướng liên hệ giảng dạy Triết học Mác - Lênin

ThS. Dương Bá Tiến
Khoa lý luận cơ sở
1. Những nhiệm vụ trọng tâm trong văn kiện Đại hội XIII của Đảng
Đại hội XIII của Đảng trên cơ sở đánh giá việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XII và dự báo tình hình thế giới và trong nước, Báo cáo chính trị trình Đại hội XIII đã nêu lên 6 nhiệm vụ trọng tâm: (1) Tiếp tục xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hệ thống chính trị toàn diện, trong sạch vững mạnh…; (2) Tập trung kiểm soát đại dịch covid -19, tiêm chủng đại trà vacine Covid – 19 cho cộng đồng; phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội, đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển phù hợp với nền kinh tế thị trường đầy đủ, hiện đại, hội nhập…; (3) Giữ vững độc lập, tự chủ, tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động đối ngoại, hội nhập quốc tế; tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh, xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, tạo tiền đề vững chắc phấn đấu đến năm 2030, xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng chính quy, tinh nhuệ, hiện đại…; (4) Khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hội nhập quốc tế…; (5) Hoàn thiện đồng bộ hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách nhằm phát huy mạnh mẽ dân chủ xã hội chủ nghĩa, quyền làm chủ của nhân dân, đồng thời tăng cường pháp chế, bảo đảm kỷ cương xã hội, trước hết là việc thực thi “tinh thần thượng tôn pháp luật”…; (6) quản lý chặt chẽ, sử dụng hợp lý, hiệu quả đất đai, tài nguyên; bảo vệ, cải thiện môi trường, chủ động, tích cực triển khai các giải pháp thích ứng vơi biến đổi khí hậu.[1]
Điểm mới trong văn kiện Đại hội XIII của Đảng thể hiện ở sự tích hợp các trọng tâm về xây dựng Đảng, hệ thống chính trị, đội ngũ cán bộ, phát triển kinh tế, về tăng cường hoạt động đối ngoại, tiềm lực quốc phòng, an ninh, về phát triển văn hóa, xã hội, con người; đặc biệt có tách để nhấn mạnh trọng tâm phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; bổ sung thêm trọng tâm về bảo vệ tài nguyên, môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu. Đặc biệt, trong nhiệm vụ trọng tâm thứ 5 Đảng ta nhấn mạnh việc thực thi “tinh thần thượng tôn pháp luật”. Mặt khác, còn thể hiện trong cách sắp xếp và nội dung các nhiệm vụ trọng tâm, cụ thể:
Đối với nhiệm vụ trọng tâm thứ nhất, Báo cáo chính trị Đại hội XIII tiếp tục nêu những nội dung về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, về đấu tranh phòng, chống suy thoái trong nội bộ, về xây dựng hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ…đã được trình bày trong Báo cáo chính trị Đại hội XII, đồng thời bổ sung một số nội dung cấp thiết: đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng; đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, “lợi ích nhóm”; củng cố niềm tin, sự gắn bó của nhân dân với Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa. Điểm mới rõ nét là việc Đảng ta mở rộng nội hàm cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực (trước kia là phòng, chống tham nhũng. Đại hội XIII, đặc biệt là Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII gắn thêm nội dung “phòng, chống tiêu cực”).
Căn cứ nhiệm vụ trọng tâm này, trong Báo cáo tổng kết công tác xây dựng Đảng và thi hành Điều lệ Đảng, đã cụ thể hóa 3 nhiệm vụ trọng tâm (1) Đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ gắn với đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và thực hiện các quy định về trách nhiệm nêu gương; (2) Đổi mới mạnh mẽ và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác cán bộ; tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, người đứng đầu các cấp đủ phẩm chất, năng lực và uy tín ngang tầm nhiệm vụ; (3) Tiếp tục đổi mới, kiện toàn và từng bước hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động gắn với nâng cao chất lượng và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.[2]
Đồng thời trong Báo cáo đánh giá kết qủa thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016-2020 và phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 – 2026 nhấn mạnh nhiệm vụ, giải pháp đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và năng lực kiến tạo phát triển.[3]
Đối với nhiệm vụ trọng tâm thứ hai, Báo cáo chính trị một mặt tiếp tục nhấn mạnh nhiệm vụ đẩy mạnh đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, mặt khác, bổ sung ngay phần đầu của nhiệm vụ này là “Tập trung kiểm soát” đại dịch Covid - 19, khôi phục phát triển kinh tế - xã hội, đây chính là nhiệm vụ trọng tâm cấp bách trước mắt cần phải nỗ lực để thực hiện.
Đối với nhiệm vụ trọng tâm thứ ba, xuất phát từ nhận thức sâu sắc về quan hệ khăng khít và vai trò đặc biệt quan trọng của quốc phòng, an ninh, đối ngoại, hội nhập quốc tế trong bối cảnh quốc tế diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với an ninh quốc gia, Báo cáo chính trị tiếp tục xác định nhiệm vụ trọng tâm thực hiện Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Tiếp tục đặt ra nhiệm vụ phấn đấu đến năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân chính quy, tinh nhuệ; chú trọng nâng cao chất lượng, hiệu quả của hoạt động đối ngoại, hội nhập quốc tế gắn với tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh, kiên quyết, kiên trì bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, đặc biệt là biển, đảo, vùng trời; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước.
Đối với nhiệm vụ trọng tâm thứ tư, trong Báo cáo chính trị Đại hội XII, xây dựng con người, phát huy nhân tố con người, xây dựng môi trường văn hóa và giải quyết các vấn đề xã hội, phát huy vai trò của nhân dân… được trình bày thành hai nhiệm vụ trọng tâm. Vì vấn đề phát triển văn hóa, xây dựng con người gắn rất chặt với việc giải quyết các vấn đề xã hội, quản lý phát triển xã hội, do vậy, Báo cáo chính trị Đại hội XIII đã tích hợp hai nội dung này thành một nhiệm vụ trọng tâm và trình bày toàn diện, cụ thể, phản ánh đầy đủ hơn yêu cầu khách quan và những nguyện vọng chính đáng của con người, của nhân dân, đặc biệt là khát vọng phát triển đất nước, khát vọng hạnh phúc và nhu cầu bảo đảm an ninh xã hội, an ninh con người…Báo cáo chính trị Đại hội XIII xác định: “Khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc; giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hội nhập quốc tế; có chính sách cụ thể phát triển văn hóa vùng đồng bào dân tộc thiểu số; thực hiện tốt chính sách xã hội, bảo đảm an ninh xã hội, an ninh con người, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong quản lý phát triển xã hội, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống và chỉ số hạnh phúc của con người Việt Nam”.
Đối với nhiệm vụ trọng tâm thứ năm, nội dung phát huy quyền làm chủ của nhân dân và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc được trình bày chung với nội dung phát triển văn hóa, xã hội, con người thành một nhiệm vụ trọng tâm trong Báo cáo chính trị Đại hội XII. Trải qua 35 năm đổi mới, trình độ và nhu cầu thực hành dân chủ của nhân dân được nâng cao, điều kiện phát huy dân chủ được tăng cường. Phát huy dân chủ trở thành nhu cầu khách quan, thành động lực phát triển to lớn. Gắn với dân chủ, đại đoàn kết toàn dân tộc ngày càng trở thành động lực có ý nghĩa nền tảng tạo thành sức mạnh nội sinh có ý nghĩa quyết định thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đặc biệt trong giai đoạn phát triển mới của đất nước. Chính vì vậy, Báo cáo chính trị Đại hội XIII đã đặt phát huy mạnh mẽ dân chủ xã hội chủ nghĩa và tăng cường đại đoàn kết toàn dân tộc thành một nhiệm vụ trọng tâm. Điểm mới, điểm nhấn trong nhiệm vụ trọng tâm này là phát huy mạnh mẽ dân chủ xã hội chủ nghĩa, quyền làm chủ của nhân dân; đồng thời tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo đảm kỷ cương xã hội trên cơ sở hoàn thiện đồng bộ hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong sạch, vững mạnh.
Đối với nhiệm vụ trọng tâm thứ sáu, Báo cáo chính trị Đại hội XII đặt “Tăng cường quản lý tài nguyên; bảo vệ môi trường; chủ động phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu” thành một nhiệm vụ, nhưng chưa xác định là nhiệm vụ trọng tâm. Năm năm qua, nhất là hai, ba năm gần đây, tình trạng khai thác quá mức tài nguyên, ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, đặc biệt là sự diễn biến phức tạp với tốc độ nhanh, mật độ cao, tác hại nặng nề của biến đổi khí hậu đến phát triển kinh tế, ổn định xã hội, đảm bảo sinh kế của nhân dân. Nhận thức sâu sắc thách thức ngày càng nghiêm trọng về tài nguyên, môi trường, biến đổi khí hậu đối với sự phát triển của đất nước, Báo cáo chính trị Đại hội XIII bổ sung nhiệm vụ trọng tâm: “Quản lý chặt chẽ, sử dụng hợp lý, hiệu quả đất đai, tài nguyên; bảo vệ, cải thiện môi trường; chủ động, tích cực triển khai các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu”. Báo cáo đã đưa ra những giải pháp cụ thể nhằm chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng, chống thiên tai, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường.
2. Cơ sở lý luận và thực tiễn của các nhiệm vụ trọng tâm trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng
Việc xác định 6 nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn 2021 – 2026 và những năm tiếp theo, một mặt dựa trên cơ sở đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ trọng tâm giai đoạn 2016 – 2020, mặt khác dựa trên cơ sở phân tích, đánh giá và dự báo diễn biến tình hình thế giới và trong nước, sự phức tạp, bất thường của dịch bệnh và thiên tai. Điều này, thể hiện tư duy biện chứng sâu sắc, dựa trên cơ sở lý luận khoa học và thực tiễn sinh động của Đảng ta trong việc giải quyết các mâu thuẫn nảy sinh từ thực tiễn đất nước. 
2.1. Cơ sở lý luận
Việc xác đinh các nhiệm vụ trọng tâm nêu trên không phải là ngẫu nhiên, duy ý chí mà hoàn toàn dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn phong phú của Đảng ta; là sự kế thừa các quan điểm về phát triển đất nước của nhiệm kỳ đại hội XII, đồng thời có sự tổng kết thực tiễn để bổ sung lý luận; cũng là sự vận dụng sáng tạo phương pháp biện chứng duy vật và tư tưởng Hồ Chí Minh. Để chuẩn bị cho Đại hội XIII, Đảng ta đã giao cho Hội đồng lý luận Trung ương, Học viện chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam…thực hiện các đề tài, dự án trọng điểm quốc gia. Qua việc nghiên cứu, tổng kết các đề tài, dự án đó các nhà khoa học đã cung cấp cho các Tiểu ban văn kiện những luận chứng lý luận khoa học để Đảng bổ sung và phát triển quan điểm lý luận về các nhiệm vụ trọng tâm của Đảng. Đó là việc phân tích, đánh giá khoa học những thành tựu đạt được, những tồn tại hạn chế của giai đoạn 2016 – 2020, cũng như của 35 năm đổi mới, để có được nhận thức đúng đắn về những mâu thuẫn nảy sinh cần phải giải quyết để thúc đẩy phát triển đất nước.
2.2. Cơ sở thực tiễn
Bên cạnh cơ sở lý luận khoa học vững chắc, các nhiệm vụ trọng tâm còn được xác định dựa trên cơ sở thực tiễn phong phú. Đó là, căn cứ vào sự vận động của nền kinh tế thị trường, toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, thực tiễn qua 35 năm đổi mới, đặc biệt là thực tiễn công tác lãnh đạo, cầm quyền của Đảng trong 75 năm qua. Diễn biến của tình hình dịch bệnh và thiên tai, biến đổi khí hậu v.v., chính thực tiễn ấy đã đặt ra những vấn đề mới, những mâu thuẫn nảy sinh đòi hỏi Đảng ta phải có cái nhìn toàn diện, khách quan để xác định đúng đắn các nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung lãnh đạo thực hiện có hiệu quả trong giai đoạn 2021 – 2026, hướng tới đạt được các mục tiêu đề ra, đến năm 2025 là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp; đến năm 2030 là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước phát triển, có thu nhập cao.
Nhìn tổng thể, sáu nhiệm vụ trọng tâm được xác định trong Đại hội XIII rất rõ ràng, cụ thể, sát với thực tiễn khách quan của đất nước, được tổ chức thực hiện có kết quả sẽ tạo ra sự phát triển mạnh mẽ của đất nước trong những năm tới.   
3. Định hướng vận dụng một số nội dung vào giảng dạy môn Triết học Mác - Lênin
Để nâng cao chất lượng giảng dạy Triết học Mác – Lênin, các giảng viên cần thấu triệt nội hàm quan điểm, tư tưởng, cũng như cơ sở lý luận và thực tiễn của 6 nhiệm vụ trọng tâm trong Văn kiện Đại hội XIII, mới có thể uyển chuyển, linh hoạt, vận dụng một cách tự nhiên vào từng nội dung bài giảng. Không có sự thấm nhuần sâu sắc, đầy đủ, toàn diện thì không có sự vận dụng sáng tạo vào bài giảng. Đây chính là yêu cầu tất yếu khách quan của mỗi giảng viên.
Khi giảng dạy mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng, giảng viên cần phân tích và liên hệ để học viên thấy được tính độc lập tương đối và vai trò to lớn của kiến trúc thượng tầng trong việc tác động trở lại cơ sở hạ tầng. Đảng ta đã thấm nhuần nguyên tắc phương pháp luận này của triết học Mác – Lênin, do đó trong việc hoạch định đường lối xây dựng đất nước xuyên suốt thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội nói chung và việc xác định các nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn 2021 – 2025, Đảng xác định nhiệm vụ quan trọng hàng đầu là tập trung xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị toàn diện, trong sạch, vững mạnh, trong đó đặc biệt nhấn mạnh rất cụ thể đến nội dung xây dựng, chỉnh đốn Đảng và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Bởi lẽ đây là hai nhân tố quan trọng nhất của kiến trúc thượng tầng, có sự tác động mang tính quyết định đến chất lượng, hiệu quả thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm, và do đó quyết định đến việc có thực hiện thắng lơi các mục tiêu đề ra hay không. Chính vì tính chất quan trọng như vậy, nên Đảng ta đã đặt nhiệm vụ hàng đầu là xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị toàn diện, trong sạch, vững mạnh, như là điều kiện tiên quyết để thực hiện thắng lợi các mục tiêu đề ra.
Trong nhiệm vụ trọng tâm thứ hai, nếu như Đại hội XII mới chỉ đề cập đến thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hoàn thiện thể chế nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, với tư cách là các thể chế riêng biệt, thì Đại hội XIII, Đảngta đã xác định tập trung xây dựng, hoàn thiện đồng bộ “thể chế phát triển”. Thể chế phát triển không chỉ là về kinh tế - xã hội hay an ninh, quốc phòng mà còn là một tổng hòa của sự phát triển, trong đó các lĩnh vực không tách rời, biệt lập mà có quan hệ biện chứng với nhau. Đây chính là tư duy phát triển toàn diện, “phát triển bao trùm”, thực sự đã đạt đến sự định hình “chủ thuyết” phát triển đất nước – rõ về mô hình, cụ thể về nội dung và cách thức, với những bước đi phù hợp cho từng giai đoạn – lấy con người làm trung tâm của sự phát triển. Vì vậy, khi giảng viên giảng dạy nội dung triết học về quan điểm phát triển, quan điểm toàn diện, về vấn đề con người trong triết học Mác – Lênin, cần liên hệ để học viên thấy được tính khoa học, cách mạng và nhân văn trong quan điểm của Đảng ta về “chủ thuyết” phát triển đất nước. Đó là sự phát triển vì con người, do con người và của con người.
Bên cạnh việc liên hệ vào giảng dạy, giảng viên cần định hướng cho học viên trong việc vận dụng những quan điểm, tư tưởng của Đảng vào công tác. Bất cứ ở lĩnh vực công tác nào, vị trí việc làm nào, học viên cũng cần nhận thức đầy đủ, toàn diện và sâu sắc quan điểm, đường lối của Đảng nói chung, và các nhiệm vụ trọng tâm giai đoạn 2021 – 2025 nói riêng, để xác định các nhiệm vụ cụ thể của bản thân sao cho vừa đúng với định hướng của Đảng, vừa phù hợp với thực tiễn, sát với tình hình địa phương, đơn vị. “Chủ thuyết” phát triển của Đảng là vì con người, do con người và của con người, nên trong công việc của mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, cần xác định rất rõ ràng là trên tinh thần phụng sự nhân dân, phụng sự Đảng, phụng sự Tổ quốc làm điểm định vị cho hoạt động của bản thân.
Tóm lại, trong quá trình giảng dạy triết học Mác – Lênin, giảng viên cần căn cứ đối tượng học để có sự liện hệ, vận dụng các nội dung trong Văn kiện XIII của Đảng nói chung và các nhiệm vụ trọng tâm nói riêng vào từng bài giảng, tiết giảng cho phù hợp. Trong khuôn khổ bài viết này, chúng tôi chỉ nêu một vài điểm trong việc vận dụng nội dung các nhiệm vụ trọng tâm trong văn kiện XIII của Đảng vào giảng dạy một số nội dung của triết học Mác – Lênin.
 

[1] ĐCS Việt Nam: VĂn kiện Đại hội XIII, Nxb CTQG ST, H-2021, tập 1, tr. 201-202
[2] Xem: Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. t.2, tr. 256-257
[3] Xem: Đảng Cộng sản Việt Nam; Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t.2, tr. 145-150

 

Nội dung cơ bản của học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh

Tin tiếp theo

Nội dung cơ bản của học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh

Bài viết liên quan

Quan điểm Đại hội XIII của Đảng về kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng
02/01/2022

Quan điểm Đại hội XIII của Đảng về kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng